Gewone dwergvleermuizen. Bron: Erik Korsten We begrijpen wel dat mensen deze vragen hebben. In kranten en op
sociale media verschijnen soms ongenuanceerde en dreigende berichten over
COVID-19 en vleermuizen. Het antwoord is eenvoudig: Vleermuizen in Nederland
(en de rest van Europa) zijn geen bron van het COVID-19-virus en verspreiden
dus geen COVID-19. Aan gevels of bomen geplaatste vleermuiskasten, ingebouwde
vleermuiskasten en andere voorzieningen voor vleermuizen vormen daarom geen
risico op verspreiding van dit virus. Dergelijke beschermingsmaatregelen voor
vleermuizen zijn nodig om deze unieke dieren voor de toekomst te behouden.
Hoe zit dat precies? De feiten op een rij:
- Vleermuizen
verspreiden geen COVID-19. Mensen verspreiden COVID-19 door het virus van
mens op mens over te dragen.
- De
ziekte COVID-19 wordt veroorzaakt door het SARS-CoV-2 virus ook wel
COVID-19 virus genoemd. Hoewel het virus genetisch lijkt op een virus dat
in één Zuidoost-Aziatische vleermuissoort (Rhinolophus affinis) is
aangetroffen zijn er geen bewijzen van rechtstreekse overdracht op de
mens. Buiten deze vleermuis zijn ook in andere dieren (niet-vleermuizen)
virussen gevonden die lijken op het COVID-19 virus. De vernietiging en
verstoring van leefgebieden en de handel in wilde dieren op ongecontroleerde
wildmarkten worden genoemd als oorzaken van het ontstaan van het virus en
de COVID-19 uitbraak. Er zijn sterke aanwijzingen dat bij de overdracht
naar de mens andere dieren, zoals een schubdier, betrokken zijn.
Het gaat in de media
vaak over dé vleermuis, maar er zijn meer dan 1400 soorten vleermuizen in de
wereld. Daarvan komen er 18 voor in Nederland en bijna 40 Europa. Deze
populaties staan niet in contact met vleermuizen in Zuid-Oost Azië. Ook in
recente onderzoeken naar virussen is het COVID-19 virus niet aangetroffen bij
vleermuizen in Nederland of Europa.
Onder de ruim 1400 soorten vleermuizen zitten ook veel "vliegende honden". Bron: © Daniel Hargreaves.
- Onder de ruim 1400 soorten vleermuizen zitten ook
veel "vliegende honden". Bron: © Daniel Hargreaves.
- Veel van de Nederlandse vleermuissoorten hebben
zich over de eeuwen aangepast aan onze omgeving. Zonder dat ze een gevaar
voor ons vormen vliegen ze rond in tuinen, parken en straten en wonen soms
in een spouw of onder de dakpannen. Ook al zie je vleermuizen niet zo
vaak, ze horen er net zo bij als veel tuin- en bosvogels.
- Vleermuizen bewijzen ons allerlei diensten: ze
eten veel hinderlijke of voor de landbouw schadelijke insecten. Zonder
vleermuizen zouden veel waterrijke woonwijken vergeven zijn van de muggen.
Ook kan zonder vleermuizen de schade door insecten aan de wereldwijde
graan- en rijstteelt oplopen tot in de biljoenen dollars. In de tropen
spelen vleermuizen een grote rol in het bestuiven van bloemen en het
verspreiden van zaden van vruchten. Zonder vleermuizen zijn er
bijvoorbeeld geen mango’s, vanille, chocola (cacao), avocado’s, bananen,
balsahout en zelfs geen tequila.
Een bladneusvleermuis drinkt nectar en bestuift de bloem. Bron: © Daniel Heargraves
- Een bladneusvleermuis drinkt nectar en bestuift
de bloem. Bron: © Daniel Heargraves
- Overal in de wereld worden soorten vleermuizen in
hun voortbestaan bedreigd door onder andere ontbossing, de groei van
steden en infrastructuur, klimaatopwarming, gebruik van pesticiden en de
afname van biodiversiteit. Niet voor niets zijn ook alle Nederlandse
soorten wettelijk beschermd.
Een negatieve houding tegenover vleermuizen helpt niet tegen de
verspreiding van COVID-19 en brengt vleermuizen alleen maar verder in de
problemen.
- Het ophangen en inbouwen van vleermuiskasten
vindt (meestal) plaats in het kader van de Wet Natuurbescherming. Deze wet
geeft onze maatschappij de ruimte om - door rekening te houden met
beschermde soorten - bouw, renovatie en de aanleg van infrastructuur samen
te laten gaan met het behoud van natuurwaarden. Omdat het COVID-19 virus
niet voorkomt bij onze vleermuizen, geven vleermuiskasten en andere
vleermuisvoorzieningen geen risico’s op de verspreiding van COVID-19.
Deze feiten worden ondersteund door
vertegenwoordigers en vleermuisexperts van de Convention on the Conservation of
Migratory Species of Wild Animals (CMS) van de Verenigde
Naties, de vertegenwoordigers van The Agreement on the Conservation
of Populations of European Bats (EUROBATS) en de Agreement of African-Eurasian
Migratory Waterbirds (AEWA).
Publicatiedatum: 16 april 2020
Tekst: Erik Korsten, Zoogdiervereniging,
naar een voorbeeld van the Bat Conservation Trust
Foto's: Gewone dwergvleermuis (leadfoto): Erik Korsten. Lyle's vliegende hond
en bladneusvleermuis: © Daniel Heargreaves. |