• << Terug

    Eerste zwaluwjaar maakt nog geen zomer

    Door Ruud van Cuijk, 2019-04-28 10:09:47, gewijzigd door Ruud van Cuijk op 2023-01-17 12:41:52
    Sovon Vogelonderzoek Nederland 26-APR-2019 - Ze vliegen momenteel ons land weer binnen: huiszwaluwen. In 2018, hun ‘Jaar van’, volgden vrijwilligers bijna duizend nesten voor een nieuw nestonderzoek. Enkele interessante resultaten daarvan delen we in dit bericht. Omdat 2018 een erg warme, droge zomer kende, willen we graag weten of het de broedende huiszwaluwen onder andere (?) weersomstandigheden anders zal vergaan. Help je mee?

    Vaak onder een fel zonnetje keken 88 vogelaars vorig jaar wekelijks naar nesten van huiszwaluwen. Ze observeerden hoe het broedproces verliep, en welke nesten jongen opleverden. Opgeteld volgden ze 948 nesten. Hun observaties leverden een flinke hoeveelheid waardevolle gegevens op over het broedsucces van deze zwaluwen: iets waarover nog maar weinig bekend was in ons land. Sovon en Vogelbescherming Nederland grepen het Jaar van de Huiszwaluw daarom aan om een nestonderzoek te starten met vrijwilligers (citizen science).

    De eerste resultaten

    De gegevens van de gevolgde nesten zijn inmiddels geanalyseerd en zullen nog uitgebreid in een artikel in het tijdschrift Limosa verschijnen. Toch delen we graag alvast twee interessante uitkomsten, die hopelijk inspireren om ook zelf nesten te gaan observeren.

    Aandeel paren met twee broedsels in populaties Huiszwaluwen in relatie tot de breedtegraad van het broedgebied. Rode stip geeft aandeel (nesten!) met tweede legsels in 2018 in Nederland aan. (Bron: Van den Bremer et al. 2017)

    De helft een tweede leg

    Eén van de onderzoeksvragen van het Jaar van de Huiszwaluw was: welk aandeel van de paren begint een tweede legsel? Nemen we alle gevolgde nesten bijeen, dan werd in 50 procent van de nesten een tweede legsel gestart. Dat komt aardig overeen met het gemiddelde van de kolonie in het Friese Gaast, die door trekvogelecoloog Theunis Piersma al vele jaren wordt gevolgd. Maar het is aan de lage kant in vergelijking met onderzoek uit andere landen op onze breedtegraad. Of de late aankomst en de droge zomer van 2018 een negatief effect hebben gehad, kunnen we pas inschatten als we over gegevens uit meerdere onderzoeksjaren beschikken. 

    Beter klei dan kunst?

    Huiszwaluwen broeden meestal in zelfgebouwde nesten van klei, maar benutten ook kunstnesten van beton. Op kleigrond hadden de zelfgebouwde nesten een hoger nestsucces dan kunstnesten. Op zand en veen gaven kunstnesten juist betere resultaten, maar alleen voor de tweede legsels. Het gemiddelde nestsucces (aandeel nesten dat tenminste één uitgevlogen jong oplevert) van beide type nesten lag tussen de 75 en 87 procent. Zwaluwen die in kleinesten broeden, riskeren dat hun nest kapotgaat, bijvoorbeeld door droogte, een slechte ondergrond of inferieur bouwmateriaal. Dat afvallen gebeurde significant vaker in kolonies op zand en veengrond dan in kolonies op kleigrond. Dat zou weleens met het slechtere nestmateriaal op die bodems te maken kunnen hebben.

    2019: een tweede zwaluwzomer. Doe je mee?

    Het onderzoek smaakt naar meer. Tientallen deelnemers willen in 2019 verdergaan met hun observaties. Heb je een kolonie in de buurt en kun je wekelijks hooguit een uur opletten wat er met de nesten gebeurt? Kijk dan hier hoe je mee kunt doen aan het onderzoek: Nestonderzoek Huiszwaluw.

    Verder lezen

    Tekst: Albert de Jong, SOVONFoto: George Hageman
    Figuur: Van den Bremer et al. 2017 (Voorstudie Jaar van de Huiszwaluw)